Therapy for CKD
Treatment of chronic kidney disease (CKD) varies according to the severity of the
disease. However, steps can be taken in all cases to: control hypertension, correct
salt and water imbalance, treat urinary tract infections, and reduce risk of heart
and blood vessel diseases. You can further slow down progression by lifestyle
changes (including an adapted nutrition) additional to regular check ups and
medication intake.
Personalised treatment options for CKD include conservative therapy and renal replacement therapy like dialysis or kidney transplantation.
KBH diyaliz öncesi evrede koruyucu tedavi
Kronik böbrek hastalığının (KBH) kapsamlı koruyucu tedavisinde, diyaliz başlangıcına kadar hastalığın erken evrelerinden ilaçlar kullanılır ve beslenmeye müdahaleler yapılır.
Beslenmeye yapılan müdahaleler, özellikle de protein alımının kısıtlanması (düşük/çok düşük proteinli diyet), koruyucu KBH tedavisinin önemli bir parçasıdır.
Daha yoğun bir protein kısıtlaması söz konusuysa ketoanalog takviyesi yapılması gerekebilir. Klinik çalışmalar bu yaklaşımın diyaliz başlangıcını geciktirebileceğini göstermiştir.
KBH'de proteinlerin rolü
Proteinler, bağışıklık sistemi için kas ve hücre oluşturmak gibi çeşitli vücut işlevlerinin yerine getirilmesi açısından önemlidir. Bu nedenle, doğru miktarda protein tüketmek KBH hastaları için özellikle önemlidir. Böbrekler zayıf durumdayken aşırı protein tüketilmesi, vücutta azot içeren atıkların birikmesine yol açacaktır. Bunun zararlı sonuçları olabilir: bulantı, halsizlik, yorgunluk, nefes darlığı ve iştah azalması.
Ketoanalog takviyeli azaltılmış protein diyeti
Azaltılmış protein diyetine ketoanalog takviyesi yapılması protein alımının kalitesini artırır. Ketoanaloglar, esansiyel amino asitlerin azot içermeyen öncülleridir. Ketoanaloglar vücutta ilgili amino asitlere dönüştürülür. Böylelikle ilave azot alınmamış olur ve azot içeren atık üretimi azaltılır.
Ketoanalogların tek başlarına çalışmadığını, azaltılmış protein diyetlerinde temel takviye görevi gördüklerini unutmamak gerekir.
Ketoanalog takviyesinin faydaları
İleri KBH hastalarının ketoanaloglarla erken tedavisi, diyaliz başlangıcını geciktirebilir. Ketoanalog takviyesi, azaltılmış protein diyetinde olan hastalar için yeterli miktarda günlük zorunlu amino asit alımını sağlamada güvenli ve etkili bir yoldur.
- Hastalığın ilerlemesini yavaşlatma
- İkincil hastalıkların gelişimini önleme
Nutrition for you
Find out more about nutrition in CKD, when you are not on dialysis
Renal replasman tedavisi (RRT)
KBH'nin 5. evresinde çoğu hasta, diyaliz ya da böbrek nakli gibi bir renal replasman tedavisine ihtiyaç duyar.
Hemodiyaliz
Hemodiyaliz zararlı atıkları, aşırı tuzu ve suyu dışarı atmak için bir makine kullanarak kanınızı temizler ve süzer.
Hemodiyaliz kan basıncının kontrol edilmesine katkıda bulunur ve vücudunuzda potasyum, sodyum, kalsiyum ve bikarbonat gibi önemli kimyasalların dengesinin korunmasına yardımcı olur.1
Hemodiyaliz makinesinin içinde diyalizör adı verilen özel bir filtre bulunur. Diyalizör yapay bir böbrek işlevi görür. Tedavi sırasında kanınız bir dizi tüp aracılığıyla diyalizöre geçer ve bu işlem sırasında vücudun ihtiyaç duyduğu maddeler ayrıştırılarak, ihtiyaç duyulmayan maddeler ve ekstra su atılır.
Bunun ardından, temizlenmiş kan başka bir dizi tüp aracılığıyla vücudunuza geri döner. Diyalizör; kan akışını, kandaki atık miktarını ve belirli maddelerin kandaki ve hemodiyaliz sıvısındaki oranını izleyen bir makineye bağlıdır.2
Kanın yeterince temizlenebilmesi için kan akışının yüksek olması gerekir. Kana ulaşılabilmesi için minör bir ameliyatla vücuda bir "geçit" yerleştirilmesi gerekir. Geçit için şu seçeneklerden biri tercih edilir:
> Fistül, koldaki bir atardamarla bir toplardamarın birleştirilmesi yoluyla yerleştirilen geçit.
> Greft, koldaki bir atardamarla bir toplardamarın birleştirilmesi için yumuşak tüp kullanılması yoluyla yerleştirilen geçit.
> Kateter, genellikle boyun bölgesinde olmak üzere, büyük bir toplardamara yerleştirilen yumuşak bir tüp.3
---------------------------------
Kaynaklar
1 National Kidney Foundation www.kidney.org/atoz/content/dialysisinfo
(Erişim Tarihi: 03.12.2020)
2 https://www.nhs.uk/conditions/dialysis/what-happens/
(Erişim Tarihi: 04.01.2021)
3 National Kidney Foundation www.kidney.org/atoz/content/hemoaccess
(Erişim Tarihi: 03.12.2020)
4 https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/kidney-failure/hemodialysis
(Erişim Tarihi: 04.01.2021)
Ortalama bir hemodiyaliz tedavi seansı yaklaşık 4 saat sürer.2
Process of haemodialysis - Figure adapted from4
Process of peritoneal dialysis - figure adapted from3
Periton diyalizi
Bu diyaliz türünde karındaki periton filtre zarı (diyalizör) olarak kullanılır. Periton, karın boşluğunun iç duvarını ve karın organlarının çoğunu örten ince bir zardır.
Periton zarı çok sayıda küçük kan damarı içerir ve karın boşluğuna bitişik geniş bir yüzeye sahiptir. Bu nedenle, karın boşluğunuz temiz bir diyaliz sıvısıyla doluyken kanınızı süzmek doğru olacaktır.1
Diyaliz sıvısının karnınıza konması küçük bir yumuşak tüp aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu çözelti suda çözünmüş bir mineral ve şeker karışımı içerir. Dekstroz adı verilen şeker atıkları, kimyasalları ve fazla suyu periton zarındaki kan damarlarından diyaliz çözeltisine çeker.
Periton diyalizinin türleri2
İki temel periton diyalizi türü vardır: Genellikle gündüz yapılan Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi (SAPD) ve gece boyunca bir makinenin karnı otomatik olarak boşaltıp tekrar doldurduğu Sürekli Döngüsel Periton Diyalizi (SDPD). Her iki periton diyalizi türü de genellikle hastanın kendisi tarafından gerçekleştirilir, bu durumlarda hastaya önce uygun eğitim verilir.2
---------------------------------
Kaynaklar
1 https://nephcure.org/peritoneal-dialysis/ (Erişim Tarihi: 04.01.2021)
2 https://www.nhs.uk/conditions/dialysis/what-happens/ (Erişim Tarihi: 04.01.2021)
3 https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/kidney-failure/peritoneal-dialysis (Erişim Tarihi: 04.01.2021)
Böbrek nakli1
Böbrek nakli prosedürü başka birinden (verici) alınan sağlıklı bir böbreğin alıcının vücuduna yerleştirilmesidir. Nakledilen böbrek yetersiz kalan iki böbreğin yapmakta olduğu işi üstlenir.
Başarılı bir nakil böbrek işlevlerini neredeyse normale döndürür ve hastayı diyaliz tedavisinden kurtarır. Ancak, nakil mükemmel bir tedavi değildir. Nakil yapılan hastanın hayat boyu ilaç kullanılması ve düzenli doktor muayenelerine gitmesi gerekir.
Operasyon nasıl gerçekleştirilir?
Cerrah yeni böbreği alt karına yerleştirir ve yeni böbreğin atardamarını ve toplardamarını hastanın atardamarına ve toplardamarına bağlar. Hastanın kanı nakledilmiş olan böbrekten geçer ve idrar üretilir. Bu durum hastanın sağlıklıyken böbreklerinin gördüğü işlev ile aynıdır. Yeni böbrek, böbrek nakli ameliyatından sonra hemen çalışmaya başlayabilir veya böbreğin idrar üretmesi birkaç haftaya kadar sürebilir. Böbrekleriniz enfeksiyona veya yüksek kan basıncına neden olmadığı sürece yerlerinde bırakılır.
Nakil için böbrek nasıl bulunur?
Ailenizin bir üyesinden (yaşayan, akraba verici), yakın zamanda ölmüş bir kişiden (ölmüş verici) ve bazen de eşinizden veya çok yakın bir arkadaşınızdan (yaşayan, akraba olmayan verici) alınan bir böbrek size (alıcı) verilebilir.1
Yaşayan bir verici bulamamanız halinde, ölmüş bir vericiden böbrek almak için bekleme listesine yazılırsınız. Ölmüş bir vericinin böbreği için bekleme süresi birkaç yılı bulabilir.
---------------------------------
Kaynaklar
1 National Kidney Foundation https://www.kidney.org/atoz/content/kidney-transplant
(Erişim Tarihi: 18.12.2020)
2 https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/kidney-failure/kidney-transplant
(Erişim Tarihi: 04.01.2021)
Integration of transplanted kidney - figure adapted from 2
